جراحی بای پس شریان محیطی روشی است که در آن مسیر دیگری برای جریان خون ایجاد می شود تا در اطراف شریان مسدود شده در پای شما بچرخد. مبتلایان به بیماری شریان محیطی به دلیل رسوبات چربی که سد راهشان می شود، جریان خون ضعیفی در پاهای خود دارند. بهبودی پس از این عمل چندین هفته طول می کشد، اما بسیاری از افراد برای چندین سال جریان خون بهتری را تجربه می کنند. اگر برای شما نیز عمل بای پس عروق پا توصیه شده بهتر است با ادامه این مقاله همراه ما باشید.
بای پس شریان محیطی چیست؟
هنگامی که شریان پا (یا بازو) باریک یا مسدود شده باشند عمل بای پس عروق پا برای جریان یافتن مجدد خون صورت می گیرد. این وضعیت زمانی ممکن است رخ دهد که شما به بیماری شریان محیطی (PAD) مبتلا باشید. پلاک های تشکیل شده از کلسترول و سایر چربی ها (آترواسکلروز) می توانند مانعی در داخل شریان شما ایجاد کنند. در نتیجه مانع از رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌ها از طریق خون می شوند. در نتیجه سلول‌ها و بافت‌های پاها و ساق پاها به دلیل کمبود اکسیژن و تغذیه از بین می روند. رشد طبیعی و ترمیم سلولی نمی تواند انجام شود، که می تواند منجر به قانقاریا در اندام ها و متعاقب آن قطع عضو در بدترین موارد شود.
جراح عروق در عمل بای پس عروق محیطی مسیر دیگری را برای خون ایجاد می کند و با اجازه دادن به حرکت جریان خون، از انسداد جلوگیری کند. این شبیه ساختن بزرگراهی است که دور یک منطقه شلوغ می گذرد. خون شما مانند ماشینی است که می تواند به جای اینکه بخواهد از جاده ای پر از ماشین عبور کند، از بزرگراه جدید استفاده کند.
انواع جراحی بای پس عروقی
سه جراحی متداول بای پس عروقی عبارتند از:
- آئورتوبی مورال (مسیر مجدد خون از آئورت شکمی به دو شریان فمورال در کشاله ران)
- فموروپوپلیتئال (مسیر مجدد خون از فمورال به شریان‌های پوپلیتئال بالا یا زیر زانو)
- فموروتیبیال (مسیر مجدد خون بین شریان فمورال و شریان تیبیال).
چه زمانی در بیماری شریان محیطی عمل بای پس مورد نیاز است؟
افرادی که انسداد بدی در بخش طولانی و باریک شریان پا (یا بازو) داشته باشند ممکن است به جراحی بای پس شریان محیطی نیاز داشته باشند. از طرفی چنانچه سایر درمان های بیماری شریان محیطی(PAD) کارساز نباشد، متخصص عروق عمل جراحی را در نظر می گیرد. در صورت داشتن هر یک از موارد زیر ممکن است واجد شرایط انجام این عمل باشید:
- درد شبانه در پا یا هنگام راه رفتن.
- زخم های روی پا که بهبود نمی یابند.
- بافت مرده (گانگرن).
کاربرد عمل جراحی بای پس عروق پا
جراحی بای پس شریان پا به منظور درمان جریان خون ناکافی انجام می شود. خون مواد مغذی و اکسیژن را برای بدن شما فراهم می کند. اگر جریان خون وجود نداشته باشد، هیچ سوختی برای عضلات و بافت بدن شما وجود نخواهد داشت. افراد مبتلا به بیماری شریان محیطی (PAD)به این مشکل مبتلا هستند. هنگامی که یک فرد مبتلا به PAD یک بخش طولانی انسداد در رگ خونی خود داشته باشد، ممکن است به بای پس شریان محیطی نیاز داشته باشد.
نحوه انجام عمل بای پس عروق پا
بای پس شما ممکن است کوتاهتر یا بیشتر از شخص دیگری به طول بینجامد و موارد زیر در مدت زمان انجام عمل تاثیرگذار خواهند بود:
- سلامت عروق شما
- استفاده از رگ خود یا رگ پلاستیکی یا پارچه ای
- سایر مشکلات سلامتی شما، مانند نارسایی کلیه یا دیابت.
- اقدامات قبل از جراحی بای پس عروق محیطی
جراح عروق شما ممکن است از شما بخواهد که آزمایشاتی مانند موارد زیر را انجام دهید:
- نوار قلب
- سونوگرافی
- آزمایشات خون
- تست استرس
اگر قصد انجام عمل بای پس عروق پا یا دست خود را دارید بهتر است از چندین روز قبل از مصرف سیگار و سایر اقلام این چنینی خودداری کنید. ترک سیگار و این موارد احتمال بروز عوارض بعد از عمل را کاهش خواهند داد. یک روز قبل از عمل، ممکن است لازم باشد:
- مصرف برخی داروها را متوقف کنید.
- بعد از نیمه شب از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.
اقدامات حین جراحی بای پس عروق دست و پا
جراح عروق شما فرآیند درمانی زیر را برای شما انجام خواهند داد:
- به شما بیهوشی عمومی داده خواهد شد تا در طول جراحی بدون درد بخوابید.
- یک برش 10 تا 20 سانتی متری در بالا و پایین شریان که دارای انسداد است ایجاد خواهد شد.
- در صورت نیاز به برداشتن یکی از رگ‌های شما برای بای‌پس، برش‌های دیگری ایجاد خواهد شد.
- رگ خونی (پیوندی) از نقطه دیگر بدن در بالا و پایین قسمت مسدود شده شریان که در آن مشکل ایجاد شده وصل خواهند کرد.
- برای بستن برش های خود از منگنه یا بخیه استفاده می کنند.
- زمان جراحی بای پس اندام تحتانی می تواند کمتر از دو ساعت تا شش ساعت باشد.
مراقبت های بعد از بای پس شریان پا
جراح متخصص عروق برای پیگیری وضعیت بهبودی شما فرآیندهای زیر را طی خواهد کرد:
- نبض، فشار خون، دما و تنفس شما را چک خواهد کرد.
- برای اطمینان از برقراری جریان خون خوب در پاها آنها را مورد ارزیابی قرار خواهد داد.
- در صورت وجود درد داروی مسکن به شما داده خواهد شد.
پزشک ممکن است پس از جراحی برای شما دارویی تجویز کند، مانند:
- استاتین
- آسپرین
- کلوپیدوگرل
مزایای بای پس عروق پا
زمانی که سایر درمان‌ها کمکی نکرده باشند، بای پس شریان محیطی می‌تواند باعث برقراری جریان خون به پای شما شود. همچنین، نتایج حاصل از این عمل ممکن است بیشتر از نتایج یک مداخله کم تهاجمی مانند آنژیوپلاستی با بالون یا استنت باقی بماند. پنج سال پس از جراحی، 60 تا 85 درصد بای پس‌ها باز می‌مانند، به این معنی که خون در حال عبور است.
عوارض جراحی بای پس رگ پا
جراحی بای پس پا درگیرترین و تهاجمی‌ترین درمان برای بیماری شریان محیطی است. افرادی که بای پس شریان محیطی انجام می دهند، قبلاً داروها یا تغییرات سبک زندگی را امتحان کرده اند. اگر برای شما جراحی بای پس شریان محیطی توصیه شده، احتمالاً مبتلا به بیماری عروق محیطی پیشرفته هستید. عوارض عمل جراحی بای پس رگ پا عبارتند از:
- لخته شدن خون
- عفونت
- خونریزی
- آسیب به اعصاب محیطی که باعث درد یا بی حسی در پا شود.
- مشکلات جنسی ناشی از آسیب به عصب در طی جراحی بای پس آئورتوفمورال یا آئورتیلیاک
- حمله قلبی (در حدود 3 درصد از جراحی ها)
اکثر مردم هیچ عوارض مهمی از بای پس رگ پا و دست را تجربه نمی کنند. با این حال، می تواند در 2٪ تا 5٪ از افراد کشنده باشد.
اگر بیش از 70 سال سن دارید و یا مبتلا به سایر مشکلات سلامتی هستید، ممکن است در معرض خطر بیشتری از عوارض قرار بگیرید.
گاهی اوقات، افراد به دلیل انسداد در پیوند بای پس شریان محیطی نیاز به جراحی مجدد دارند. این می تواند در مدت زمان کوتاهی یا پس از چند سال اتفاق بیفتد. اغلب، جراح فوق تخصص عروق می توانند این وضعیت را با یک روش کم تهاجمی یا اندوواسکولار درمان کنند.
بهبودی بعد از بای پس پا
بهبودی پس از بای پس رگ دست یا پا ممکن است شش تا هشت هفته طول بکشد. با این حال، شما باید بتوانید در عرض چند هفته فعالیت خود را از سر بگیرید. می توانید به تدریج به غذا خوردن برگردید.
شما باید بتوانید دو تا پنج روز پس از جراحی از بیمارستان به خانه بروید. پس از جراحی، ممکن است موارد زیر را داشته باشید:
- علاقه کم به غذا خوردن
- درد یا بی حسی در برش جراحی
- ورم پا
- درد عضلانی هنگام راه رفتن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر بعد از رفتن به خانه هر یک از مشکلات زیر را تجربه کردید بهتر است در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب یا لرز
- خارج شدن چیزی از محل جراحی
- تغییر در ظاهر یا احساس پا
بعد از جراحی، ویزیت های منظمی با متخصص عروق خود خواهید داشت. جراح فوق تخصص عروق از سونوگرافی برای بررسی این موضوع استفاده خواهند کرد.