اندارترکتومی کاروتید (CEA) نوعی جراحی برای درمان بیماری شریان کاروتید است. شریان های کاروتید رگ های خونی اصلی هستند که اکسیژن و خون را به مغز می رسانند. در بیماری شریان کاروتید، این شریان ها باریک می شوند. این جریان خون به مغز را کاهش یافته و می تواند باعث سکته شود. اگر این روش درمانی به شما هم توصیه شده برای رسیدن به پاسخ تمامی پرسش های خود با ما همراه باشید.
اندآرترکتومی کاروتید چیست؟
در طول اندارترکتومی کاروتید، جراح عروق شما پلاک هایی را که در داخل شریان کاروتید ایجاد می شود را از بین می برد. او یک برش در کنار گردن روی شریان کاروتید آسیب دیده ایجاد می کند. شریان باز شده و پلاک برداشته می شود و در ادامه شریان را دوباره به هم بخیه می زند. این جریان خون طبیعی را به مغز باز می‌گرداند. این روش بر روی شما ممکن است در حالت بیداری با بیهوشی موضعی یا زمانی که تحت بیهوشی عمومی در خواب هستید انجام گیرد.
چرا ممکن است به اندارترکتومی کاروتید نیاز داشته باشم؟
باریک شدن شریان های کاروتید اغلب در اثر تصلب شرایین ایجاد می شود. این تجمع پلاک در پوشش داخلی شریان است. پلاک از مواد چرب، کلسترول، مواد زائد سلولی، کلسیم و فیبرین تشکیل شده است. آترواسکلروز را سخت شدن شریان ها نیز می نامند. این وضعیت می تواند شریان های سراسر بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بیماری شریان کاروتید مشابه بیماری عروق کرونر است. در بیماری عروق کرونر، انسداد در رگ های قلب ایجاد می شود و ممکن است باعث حمله قلبی شود. در مغز، می تواند منجر به سکته شود.
مغز برای اینکه به درستی عمل کند نیاز به تامین مداوم اکسیژن و مواد مغذی دارد. حتی یک وقفه کوتاه در خون‌رسانی می تواند مشکلاتی ایجاد کند. سلول های مغز تنها پس از چند دقیقه بدون خون یا اکسیژن شروع به مردن می کنند. اگر باریک شدن شریان یا همان گرفتگی عروق کاروتید به اندازه‌ای شدید شود که جریان خون را مسدود کند، یا تکه ای از پلاک پاره شود و جریان خون به مغز را مسدود کند، ممکن است سکته مغزی رخ دهد. سکته خفیف (حمله ایسکمیک گذرا یا TIA) علائمی شبیه به سکته مغزی دارد که فقط چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد. TIA ممکن است اولین علامت بیماری باشد.
اگر مبتلا به بیماری شریان کاروتید هستید ممکن است علائمی نداشته باشید. تجمع پلاک و مسدود شدن جریان خون ممکن است به اندازه ایجاد علائم نباشد. سرخرگ فقط تا نیمه مسدود می شود یا اغلب اوقات هیچ علامتی ایجاد نمی کند.
جراح عروق شما ممکن است دلایل دیگری برای توصیه اندارترکتومی کاروتید داشته باشد.
خطرات اندارترکتومی کاروتید
برخی از عوارض احتمالی اندارترکتومی کاروتید عبارتند از:
- سکته مغزی یا TIA
- حمله قلبی
- تجمع خون در بافت اطراف محل برش باعث تورم می شود.
- مشکلات عصبی مربوط به برخی عملکردهای چشم، بینی، زبان یا گوش
- خونریزی داخل مغزی
- تشنج (غیرشایع)
- انسداد مکرر شریان کاروتید. یا انسداد جدیدی که در شریان طرف دیگر گردن شما ایجاد می شود.
- خونریزی در محل برش در گردن
- عفونت
- فشار خون بالا
- ضربان قلب نامنظم
- مسدود شدن راه هوایی از تورم یا خونریزی در گردن
اگر به داروها، رنگ کنتراست، ید یا لاتکس حساسیت یا آلرژی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر مبتلا به نارسایی کلیه یا سایر مشکلات کلیوی هستید، این موارد را به پزشک خود اطلاع دهید.
ممکن است خطرات دیگری بر اساس شرایط شما وجود داشته باشد. قبل از انجام عمل، هر گونه نگرانی را با پزشک خود در میان بگذارید.
نحوه آمادگی برای اندارترکتومی کاروتید
پزشک شما این روش را برای شما توضیح داده و شما قادر خواهید سوالات خود را بپرسید.
✔ از شما خواسته می شود که یک فرم رضایت نامه را امضا کنید که به شما اجازه انجام این روش را می دهد. فرم را با دقت بخوانید و اگر چیزی واضح نیست سوال بپرسید.
✔ پزشک شما سابقه سلامتی شما را بررسی کرده و یک معاینه بالینی انجام می‌دهد تا مطمئن شود که از سلامت خوبی قبل از انجام این روش برخوردار هستید. ممکن است آزمایش خون یا سایر آزمایشات تشخیصی داشته باشید.
✔ اگر به هر دارو، ید، لاتکس، نوار، رنگ کنتراست یا بیهوشی حساس هستید یا به آن آلرژی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
✔ پزشک خود را در جریان تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه و مکمل های گیاهی که مصرف می کنید، قرار دهید.
✔ اگر سابقه اختلالات خونریزی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر تحت مصرف داروهای رقیق کننده خون (ضد انعقادها)، آسپرین یا سایر داروهای تاثیرگذار بر لخته شدن خون قرار دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است به شما گفته شود که برخی از این داروها را قبل از عمل قطع کنید.
✔ اگر باردار هستید یا فکر می کنید ممکن است باردار باشید، پزشک خود را مطلع سازید.
✔ هر دستورالعملی را که برای نخوردن و ننوشیدن قبل از جراحی به شما داده شده است، دنبال کنید.
✔ پزشک ممکن است درخواست آزمایش خون قبل از عمل کند تا بفهمد چه مدت طول می کشد تا خون شما لخته شود.
✔ ممکن است قبل از عمل داروی آرام بخش دریافت کنید تا به آرامش شما کمک کند.
✔ اگر دارای ضربان ساز هستید به پزشک خود اطلاع دهید.
✔ اگر سیگار می کشید، قبل از انجام عمل، در اسرع وقت سیگار را قطع کنید. این ممکن است به شما کمک کند تا سریعتر بهبود پیدا کنید. همچنین ممکن است وضعیت سلامت کلی شما را بهبود بخشد. سیگار خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد.
✔ بر اساس شرایط شما، جراح عروق ممکن است دستورالعمل های دیگری را برای آماده شدن به شما ارائه دهد.
نحوه انجام عمل اندارترکتومی کاروتید
اندارترکتومی نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. رویه ها ممکن است بر اساس وضعیت شما و عملکرد جراح عروق شما متفاوت باشد. به طور کلی، اندارترکتومی کاروتید (CEA) از این فرآیند پیروی می کند:
✔ از شما خواسته می شود هر گونه جواهرات یا اشیایی که ممکن است در این روش اختلال ایجاد کند را دربیاورید.
✔ لباس های خود را درآورده و لباس بیمارستان را خواهید پوشید.
✔ قبل از عمل از شما خواسته می شود که مثانه خود را خالی کنید.
✔ یک کاتتر داخل عروقی در بازو یا دست شما قرار داده می شود. کاتتر دیگری در مچ دست شما گذاشته می شود تا فشار خون شما را کنترل کند و نمونه خون بگیرد. ممکن است یک یا چند کاتتر اضافی در گردن شما، روبروی محل جراحی، برای نظارت بر قلب شما قرار داده شود. سایر نقاط برای کاتتر عبارتند از: ناحیه زیر استخوان ترقوه و کشاله ران.
✔ اگر موی بیش از حد در محل جراحی وجود داشته باشد، تیم مراقبت های بهداشتی ممکن است آنها را بتراشند.
✔ شما روی میز جراحی قرار گرفته و به پشت دراز خواهید کشید. سر شما کمی بلند می شود و از پهلوی که می خواهید عمل کنید دور می شود.
✔ یک کاتتر برای تخلیه ادرار در مثانه شما گذاشته می شود.
✔ متخصص بیهوشی ضربان قلب، فشار خون، تنفس و سطح اکسیژن خون شما را در طول جراحی بررسی می کند.
✔ CEA ممکن است تحت بی حسی موضعی انجام شود. شما خواب آلود خواهید بود، اما ناحیه تحت عمل جراحی را احساس نخواهید کرد. قبل از انجام عمل یک آرام بخش در داخل کاتتر داخل عروقی دریافت خواهید کرد تا به شما در آرامش کمک کند. این حالت به جراح عروق اجازه می‌دهد تا با پرسیدن سؤالاتی از شما و آزمایش قدرت گرفتن دست‌تان، نحوه عملکرد شما را در طول عمل نظارت کند.
✔ اگر CEA تحت بی‌حسی موضعی انجام شود، جراح عروق از شما حمایت دائمی کرده و شما را در طول عمل راحت نگه می‌دارد. در صورت نیاز داروی ضد درد دریافت خواهید کرد.
✔ تحت بی حسی موضعی، از طریق لوله ای که در بینی شما قرار می گیرد، اکسیژن دریافت خواهید کرد.
✔ اندارترکتومی کاروتید همچنین ممکن است تحت بیهوشی عمومی انجام شود. این بدان معنی است که شما خواب خواهید بود. هنگامی که به خواب رفتید، پزشک یک لوله تنفسی را در گلو و نای شما قرار می دهد تا هوا را به ریه های شما برساند. شما به یک دستگاه تنفس مصنوعی متصل خواهید شد. این دستگاه در حین جراحی به تنفس شما کمک خواهد کرد.
✔ برای کمک به جلوگیری از عفونت از طریق کاتتر درون رگ دست، دوز آنتی بیوتیک به شما داده می شود.
✔ تیم مراقبت های بهداشتی پوست محل جراحی را با محلول ضد عفونی کننده تمیز می کنند.
✔ جراح عروق یک برش در سمت گردن روی شریان بیمار ایجاد می کند. هنگامی که شریان در معرض دید قرار گرفت، پزشک یک برش در شریان ایجاد می کند.
✔ جراح عروق ممکن است از دستگاهی به نام شانت برای منحرف کردن جریان خون در اطراف ناحیه جراحی استفاده کند. این کار باعث می شود خون به سمت مغز جریان پیدا کند. شانت لوله کوچکی است که در شریان کاروتید قرار می گیرد تا جریان خون را به اطراف ناحیه تحت عمل بفرستد.
✔ با منحرف شدن جریان خون، جراح عروق پلاک را از شریان جدا می کند.
✔ سپس جراح شانت را برمی دارد و شریان را با دقت می بندد. برش در گردن هم بخیه می شود.
✔ ممکن است یک لوله کوچک (درن) در گردن شما قرار گیرد. این کار خون را به یک لامپ مکنده کوچک به اندازه کف دست تخلیه می کند. به طور کلی صبح بعد از عمل برداشته می شود.
✔ شما ممکن است داروی فشار خون را از طریق تزریق درون رگی خود در طول و بعد از عمل دریافت کنید تا فشار خون خود را در محدوده خاصی نگه دارید.
✔ اگر تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته باشید، پزشک شما را در اتاق عمل بیدار می کند تا مطمئن شود که می توانید به سوالات پاسخ دهید.
✔ یک باند یا پانسمان استریل روی محل جراحی گذاشته می شود.
مراقبت های بعد از اندارترکتومی کاروتید
در بیمارستان
پس از انجام عمل شما به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد. هنگامی که فشار خون، نبض و تنفس شما ثابت شد و هوشیار بودید، ممکن است به بخش مراقبت های ویژه (ICU) یا اتاق بیمارستان منتقل شوید.
در زمان مناسب، به شما کمک می‌شود تا از تخت بیرون بیایید تا آن‌طور که می‌توانید آن را مدیریت کنید.
اگر در حین عمل یک لوله درن (تخلیه) در محل برش قرار داده شده باشد، پزشک شما احتمالاً صبح روز بعد آن را خارج خواهد کرد.
به شما غذاهای جامدی داده می شود که بتوانید آنها را مدیریت کنید.
طبق توصیه پزشک، مسکن مصرف کنید. آسپرین یا برخی داروهای ضد درد دیگر ممکن است احتمال خونریزی را افزایش دهد. حتما فقط داروهای توصیه شده مصرف کنید.
جراح عروق شما ممکن است برای پیگیری از روش‌های اولتراسوند دوبلکس برای نظارت بر شریان‌های کاروتید در گردن شما استفاده کند.
به طور کلی، شما می توانید در عرض 1 تا 2 روز پس از اندارترکتومی کاروتید به خانه بروید.
در خانه
هنگامی که در خانه هستید، مهم است که ناحیه برش را تمیز و خشک نگه دارید پزشک دستورالعمل های خاصی را برای حمام کردن به شما ارائه می کند. در صورت استفاده از بخیه، طی ویزیت بعدی، بخیه برداشته می شود. اگر از نوارهای چسب استفاده شده، آنها را خشک نگه دارید تا در عرض چند روز بریزند.
شما ممکن است به رژیم غذایی عادی خود بازگردید، مگر اینکه پزشک شما غیر از این به شما بگوید. به طور کلی توصیه می شود از رژیم غذایی کم چربی و کلسترول پیروی کنید. شما باید سبزیجات، میوه ها، لبنیات کم چرب یا بدون چربی و گوشت بدون چربی بخورید. از غذاهای فرآوری شده یا بسته بندی شده خودداری کنید.
در صورت بروز هر یک از مشکلات زیر پزشک خود را در جریان آنها قرار دهید:
- تب یا لرز
- قرمزی، تورم، یا خونریزی یا سایر ترشحات از محل برش
- افزایش درد در اطراف محل برش
در صورت بروز هر یک از موارد زیر با اورژانس تماس بگیرید:
- ضعف، گزگز، یا از دست دادن احساس در یک طرف صورت یا بدن شما
- دوبینی ناگهانی یا مشکل در بینایی در یک یا هر دو چشم
- مشکل ناگهانی در صحبت کردن یا صحبت کردن
- سردرد شدید ناگهانی
F.A.S.T. یک راه آسان برای به خاطر سپردن علائم سکته مغزی است. در صرت مشاهده هر یک از این علائم سریعا با اورژانس تمس بگیرید. F.A.S.T. مخفف:
- اف: برای افتادگی صورت است. یک طرف صورت افتاده یا بی حس است.
- الف: برای ضعف بازو است. یک دست ضعیف یا بی حس است. هنگامی که فرد هر دو دست خود را همزمان بلند می کند، ممکن است یک دست به سمت پایین حرکت کند.
- اس: برای مشکل گفتاری است. ممکن است متوجه تکلم یا مشکل در صحبت شوید. وقتی از فرد خواسته می شود نمی تواند یک جمله ساده را به درستی تکرار کند.
- تی: برای زمان تماس با 115 است. اگر شخصی هر یک از این علائم را نشان داد، حتی اگر علائم از بین رفتند، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. زمانی که علائم برای اولین بار ظاهر شد را یادداشت کنید.
پزشک شما ممکن است بر اساس وضعیتتان دستورالعمل‌های دیگری را پس از انجام عمل به شما بدهد.