کاتتر مرکزی محیطی (PICC) که پیک لاین نیز نامیده می شود، یک لوله بلند و نازک است که از طریق ورید بازوی شما وارد شده و به وریدهای بزرگتر نزدیک قلب منتقل می شود. به ندرت ممکن است لاین PICC در پا قرار گیرد. اما چه زمانی این کاتتر در بازو تعبیه می شود و چه شرایطی برای نگهداری دارد؟ برای رسیدن به پاسخ این سوالات با ما همراه باشید.
پیک لاین چیست؟
پیک لاین به پزشک امکان دسترسی به وریدهای مرکزی بزرگ نزدیک قلب (کاتتر ورید مرکزی) را می دهد. معمولاً از این کاتتر برای رساندن دارو یا تغذیه با مایعات استفاده می شود. لاین PICC می تواند به جلوگیری از درد ناشی از سوزن زدن های مکرر کمک کند و خطر تحریک وریدهای کوچکتر بازو را کاهش دهد. همچنین به مراقبت و نظارت دقیق برای پیشگیری از بروز عوارض از جمله عفونت و لخته شدن خون نیاز دارد.
علت کار گذاری پیک لاین
لاین پیک برای رساندن داروها و سایر درمان ها به طور مستقیم به وریدهای مرکزی بزرگ نزدیک قلب استفاده می شود.
اگر برنامه درمانی شما نیاز به تزریقات مکرر برای دارو یا خون گیری داشته باشد، ممکن است پزشک استفاده از این کاتتر را توصیه کند. پیک لاین معمولاً موقتی است و در صورتی که درمان شما تا چند هفته طول بکشد، ممکن است به عنوان یک گزینه درمانی باشد. پیک لاینها معمولاً برای موارد زیر توصیه می شود:
| مزایای پیک لاین | توضیحات |
|---|---|
| درمان‌های سرطان | داروهایی که از طریق ورید تزریق می شوند، مانند برخی از داروهای شیمی درمانی و درمان هدفمند، می توانند از طریق پیک لاین ارائه شوند. |
| تغذیه مایع (تغذیه کامل تزریقی) | اگر بدن به دلیل مشکلات سیستم گوارشی نمی تواند مواد مغذی موجود در غذا را پردازش کند، ممکن است برای دریافت مواد غذایی مایع به PICC لاین نیاز داشته باشد. |
| درمان‌های عفونی | آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد قارچ را می توان از طریق پیک لاین برای عفونت های جدی تجویز کرد. |
| سایر داروها | برخی از داروها می‌توانند رگهای کوچک را تحریک کنند و انجام این درمان‌ها از طریق پیک لاین این خطر را کاهش می‌دهد. وریدهای بزرگتر در سینه خون بیشتری را حمل می کنند، بنابراین داروها خیلی سریعتر رقیق می شوند و خطر آسیب به رگ ها را کاهش می دهد. |
هنگامی که PICC در جای خود قرار گرفت، می توان از آن برای موارد دیگر نیز استفاده کرد، مانند خون گیری، انتقال خون و دریافت مواد حاجب قبل از آزمایش تصویربرداری.
عوارض پیک لاین
معایب پیک لاین PICC می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی
- آسیب عصبی
- ضربان قلب نامنظم
- آسیب به رگهای بازو
- لخته شدن خون
- عفونت
- یک پیک لاین مسدود یا شکسته
برخی از عوارض را می توان درمان کرد تا کاتتر مرکزی محیطی در جای خود باقی بماند. سایر عوارض ممکن است نیاز به حذف لاین داشته باشد. بسته به وضعیت شما، پزشک ممکن است قرار دادن کاتتر محیطی دیگر یا استفاده از نوع دیگری از کاتتر ورید مرکزی را توصیه کند.
در صورت مشاهده علائم یا نشانه های عوارض پیک لاین فوراً با پزشک خود تماس بگیرید، عوارضی مانند موارد زیر:
- ناحیه اطراف لاین به طور فزاینده‌ای قرمز، متورم، کبود شده یا در لمس گرم باشد.
- دچار تب یا تنگی نفس شوید.
- طول کاتتر خارج شده از بازوی شما طولانی‌تر شود.
- در شستشوی پیک لاین خود دچار مشکل شوید زیرا به نظر مسدود شده است.
- متوجه تغییراتی در ضربان قلب خود می شوید.
نحوه انجام پیک لاین
برای آماده شدن پیک لاین، ممکن است:
- آزمایشات خون: پزشک ممکن است نیاز به آزمایش خون شما داشته باشد تا مطمئن شود که سلول های لخته کننده خون (پلاکت) کافی دارید. اگر فاقد پلاکت کافی باشید، ممکن است خطر خونریزی در شما افزایش یابد. دارو یا تزریق خون می تواند تعداد پلاکت ها را در خون شما افزایش دهد.
- تست های تصویربرداری: پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و سونوگرافی را برای ایجاد تصاویری از رگهای شما برای برنامه‌ریزی این روش توصیه کند.
- بحث در مورد سایر شرایط سلامتی: اگر تحت عمل جراحی برداشتن سینه (ماستکتومی) قرار گرفته باشید، به پزشک خود اطلاع دهید، چرا که ممکن است روی بازویی که برای قرار دادن لاین استفاده می شود، تأثیر بگذارد. همچنین پزشک خود را در مورد آسیب های قبلی بازو، سوختگی های جدی یا پرتودرمانی قرار دهید. اگر ممکن است روزی برای نارسایی کلیه به دیالیز نیاز داشته باشید، معمولاً PICC توصیه نمی شود، بنابراین اگر سابقه بیماری کلیوی دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
روش انجام
روش قرار دادن کاتتر مرکزی محیطی حدود یک ساعت به طول می انجامد و می تواند به عنوان یک روش سرپایی انجام شود، به این معنی که نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. معمولاً در اتاقی انجام می‌شود که مجهز به فناوری تصویربرداری، مانند دستگاه‌های اشعه ایکس، برای کمک به هدایت این روش است.
اگر در بیمارستان بستری هستید، ممکن است این روش در اتاق بیمارستان شما انجام شود.
در حین جاگذاری کاتتر مرکزی محیطی، به پشت دراز می کشید و بازوی خود را به پهلو دراز کرده اید. در طول عمل بیدار خواهید بود، اما از داروهای بی حس کننده برای به حداقل رساندن ناراحتی استفاده می شود.
معمولاً یک لاین در ورید بالای بازوی شما وارد می شود آرنج خود را خم کنید اینکه کدام بازو استفاده شود بستگی به موقعیت خاص شما دارد، اما معمولاً از بازوی غیر غالب استفاده می شود.
پزشک یا پرستار ممکن است از دستگاه اولتراسوند برای ارزیابی وریدهای بازوی شما و اطمینان از سالم بودن آنها برای پیک لاین استفاده کند. ممکن است یک کاف دور بازوی خود را سفت کنید تا رگ های شما برای بررسی برجسته شوند.
هنگامی که یک سیاهرگ مناسب در بازوی شما شناسایی شد، پوست اطراف آن ناحیه تمیز و آماده می شود. داروی بی حس کننده به پوست تزریق می شود تا درد را به حداقل برساند.
برای قرار دادن پیک لاین، یک سوزن از طریق پوست و داخل رگ بازوی شما وارد می شود. ممکن است از سونوگرافی یا اشعه ایکس برای تایید جایگذاری استفاده شود. یک برش کوچک در ورید ایجاد می شود تا بتوان یک لوله نازک و توخالی (کاتتر) را وارد کرد.
هنگامی که کاتتر در بازوی شما قرار گرفت، با دقت در امتداد ورید پیش می رود. کاتتر به سمت بالای بازو و به سمت قلب شما حرکت می کند.
هنگامی که کاتتر به محل مناسب رسید، ممکن است یک عکس اشعه ایکس برای بررسی قرار گرفتن کاتتر انجام گیرد. اگر این روش در اتاق بیمارستان شما انجام می شود، پزشک یا پرستار ممکن است از یک دستگاه مانیتورینگ قلب برای تعیین اینکه کاتتر به محل صحیح رسیده است استفاده کند. ممکن است بعداً اشعه ایکس بگیرید.
انتهای دیگر کاتتر از بازوی شما خارج می شود. یک کلاهک روی انتهای کاتتر گذاشته می شود تا از میکروب محافظت کند. ممکن است با نوار چسب زده شده باشد تا مانع فعالیت های روزانه شما نشود.
مراقبت های بعد از جایگذاری پیک لاین
پس از قرار دادن کاتتر مرکزی محیطی، ممکن است مقداری حساسیت در ناحیه ای که کاتتر وارد بازوی شما می شود وجود داشته باشد. این حالت باید ظرف چند روز از بین برود. هانطور که با کاتتر خود سازگار می شوید، باید موارد زیر را در نظر بگیرید:
پزشک ممکن است راه های خاصی را برای محافظت از بازوی دارای کاتتر توصیه کند. به عنوان مثال:
- اجسام سنگین (2.3 تا 4.5 کیلوگرم) را بلند نکنید.
- فشار خون را روی بازوی آسیب دیده اندازه گیری نکنید.
- پزشک شما ممکن است توصیه کند از فعالیت‌های آزاردهنده با بازو خودداری کنید، مانند پرتاب توپ.
- از فرو بردن بازوی خود در آب خودداری کنید، مانند مواردی که ممکن است در هنگام شنا یا استفاده از وان آب گرم رخ دهد.
- از انجام هر فعالیتی که باعث عرق کردن شما می شود خودداری کنید.
- بازوی با PICC خود را در یک حرکت تکراری حرکت ندهید مانند استفاده از جاروبرقی و گلف نمونه هایی از حرکات تکراری هستند.
- یک پرستار یا ارائه دهنده دیگر به شما نشان می دهد که چگونه از پیک لاین خود مراقبت کنید. این ممکن است شامل بررسی روزانه آن ناحیه از نظر علائم عفونت و شستشوی هفتگی لاین با محلول برای پاکسازی آن از گرفتگی باشد. اگر کسی را داشته باشید که در مراقبت از کاتتر مرکزی محیطی به شما کمک کند، آسان تر است. اگر به کمک نیاز دارید، ممکن است به استخدام یک کمک کننده در منزل فکر کنید.
- هنگام دوش گرفتن باید کاتتر خود را بپوشانید، زیرا منطقه نباید خیس شود. پزشک یا پرستار شما ممکن است پوششی ارائه دهد یا می توانید از داروخانه بخرید. سایر پوشش های لاین PICC برای استفاده روزانه در دسترس هستند تا از منطقه محافظت کنند یا آن را برای سایر افراد کمتر آشکار کنند.
نتایج
کاتتر مرکزی محیطی شما تا زمانی که برای درمان به آن نیاز دارید در محل نگهداری می شود.
زمان خارج سازی پیک لاین
کاتتر مرکزی محیطی شما می تواند پس از پایان درمان حذف شود. برای برداشتن کاتتر، یک پزشک یا پرستار به آرامی انتهای کاتتر را می کشد تا آن را از بازوی شما خارج کند.
حذف PICC خطر عوارضی مانند عفونت را کاهش می دهد. اما اگر احتمال دارد که دوباره به پیک لاین نیاز داشته باشید، پزشک ممکن است توصیه کند آن را در جای خود نگه دارید. به این دلیل که قرار دادن مکرر می تواند خطر آسیب به رگ های شما را افزایش دهد.