اسکلروتراپی رایج‌ترین روش درمانی برای بهبود ظاهر رگ های واریسی و عنکبوتی در پاها است. همچنین برای درمان علائم ناشی از این شرایط مانند درد، تورم و سوزش نیز انجام می شود. اسکلروتراپی شامل تزریق یک محلول شیمیایی به طور مستقیم به ورید واریسی یا عنکبوتی است. این محلول باعث می‌شود که دیواره‌های سیاهرگ متورم شده، به هم بچسبند و به دنبال بسته شدن، جریان خون را متوقف کنند. در نتیجه، ورید واریسی در عرض چند هفته محو می شود. اگر انجام این روش درمانی برای شما نیز توصیه شده با ادامه این مقاله همراه ما باشید.
اسکلروتراپی چیست؟
اسکلروتراپی یک روش پزشکی است که برای از بین بردن رگ های واریسی و رگ های عنکبوتی استفاده می شود. اسکلروتراپی شامل تزریق یک محلول (معمولاً محلول نمک) به طور مستقیم به داخل سیاهرگ است. این محلول پوشش رگ خونی را تحریک می کند و باعث فروپاشی و چسبیدن آن به هم و لخته شدن خون می شود. با گذشت زمان، رگ به بافت اسکار تبدیل شده و از دید محو می شود.
علت واریس
وریدهای واریسی به دلیل دریچه های ضعیف یا آسیب دیده در سیاهرگ ها ایجاد می شوند. قلب خون غنی از اکسیژن را از طریق شریان ها به بدن پمپاژ می کند. سپس این وریدها هستند که خون را از بدن به قلب می برند. همانطور که عضلات پای شما منقبض می شوند، خون را از پایین تنه در برابر جریان گرانش به سمت قلب هدایت می کنند.
سیاهرگ‌ها حاوی دریچه‌هایی هستند که به‌عنوان دریچه‌های یک طرفه عمل کرده و از جریان خون به سمت عقب در حین حرکت به سمت بالا، جلوگیری می کنند. اگر دریچه‌ها ضعیف شوند، خون به داخل سیاهرگ‌ها نشت کرده و در آنجا جمع می شود و باعث بزرگ شدن سیاهرگ‌ها و واریسی شدن آنها می‌شود.
وریدهای عنکبوتی می توانند از دریچه های ضعیف یا آسیب دیده نیز ایجاد شوند. آنها همچنین می توانند در اثر تغییرات هورمونی، قرار گرفتن در معرض نور خورشید و صدمات ایجاد شوند.
اسکلروتراپی برای چه افرادی مناسب نیست؟
قبل از اسکلروتراپی، یک مشاوره اولیه با یک متخصص عروق خواهید داشت که تصمیم خواهد گرفت که آیا شما کاندید مناسبی برای این روش هستید یا خیر.
- اگر باردار هستید واجد شرایط انجام این روش نخواهید بود و باید حداقل سه ماه پس از زایمان صبر کنید. در صورت مصرف قرص های ضد بارداری می توانید اسکلروتراپی انجام دهید.
- قادر به بلند شدن از رختخواب نیست.
- اگر سابقه ترومبوز ورید عمقی فعال یا ترومبوز ورید سطحی (ایجاد لخته خون) را داشته‌اید، واجد شرایط بودن شما به صورت فردی تعیین می شود و به سلامت کلی ناحیه‌ای که نیاز به درمان دارد و همچنین دلیل لخته شدن خون بستگی خواهد داشت.
- سیاهرگ هایی که به طور بالقوه برای جراحی بای پس قلب آینده قابل استفاده باشند، معمولاً برای اسکلروتراپی در نظر گرفته نمی شوند، مگر اینکه در ارزیابی غیرقابل استفاده محسوب شوند.
آمادگی برای انجام اسکلروتراپی
اگر به اسکلروتراپی فکر می کنید، با یک جراح عروق برای مشاوره در مورد اهداف زیبایی خود و تعیین اینکه آیا اسکلروتراپی بهترین روش برای رفع نیازهای شما است، ملاقات خواهید کرد. جراح شما وریدهایی را که می‌خواهید درمان شوند بررسی کرده، همچنین شما را برای شواهدی از مشکلات جدی‌تر وریدی مورد ارزیابی قرار می‌دهد. ممکن است برای نتایج قبل و بعد عکس گرفته شود.
همچنین در مورد سابقه پزشکی خود، از جمله جراحی های قبلی، مشکلات سلامتی حال و گذشته، داروها، و مکمل های غذایی و گیاهی که مصرف می کنید یا زمانی مصرف کرده اید، صحبت خواهید کرد.
اگر تصمیم به انجام اسکلروتراپی دارید، پزشک دستورالعمل های خاصی را به شما ارائه می دهد که قبل از جراحی باید رعایت کنید. پزشک شما همچنین داروهایی را که به طور منظم مصرف می‌کنید بررسی می‌کند و به شما لزوم قطع مصرف برخی از داروهای خاص را یادآور خواهد شد.
- آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین یا مینوسیکلین ممکن است باعث ایجاد لکه در پوست شما شوند. مصرف آنها را به 7 تا 10 روز قبل یا بعد از اسکلروتراپی موکول کنید.
- به مدت 48 ساعت قبل و بعد از اسکلروتراپی آسپرین یا سایر داروهای ضد التهابی مصرف نکنید. این داروها ممکن است مانع از عملکرد عامل اسکلروز شونده شده یا باعث خونریزی بیشتر شما شوند.
- پردنیزون باعث کاهش اثربخشی عامل اسکلروز کننده می شود.
پزشک ممکن است توصیه کند که پس از اسکلروتراپی از جوراب های فشاری استفاده کنید تا به بهبودی و کاهش تورم کمک کند. قبل از عمل به شما نکات مهم خریداری جوراب واریس گفته خواهد شد.
نحوه انجام اسکلروتراپی
اسکلروتراپی نیازی به بیهوشی ندارد و معمولا در مطب جراح عروق انجام خواهد شد. این روش حدود 15 تا 30 دقیقه به طول می انجامد، اما مدت زمان دقیق بستگی به اندازه ناحیه و تعداد وریدهای تحت درمان خواهد داشت.
بسته به اندازه آن، یک سیاهرگ ممکن است بیش از یک بار تزریق شود. درمان باید به فاصله هفته ها یا ماه ها انجام شود. ممکن است در طی یک جلسه درمانی چندین ورید تحت تزریق اسکلروتراپی قرار گیرند.
در طول عمل، شما به پشت دراز خواهید کشید و پاهای خود را کمی بالا قرار خواهید داد. پزشک قبل از وارد کردن محلول در سیاهرگ مورد نظر با یک سوزن ظریف، ناحیه مورد نظر را تمیز می کند. این محلول باعث می‌شود که دیواره‌های سیاهرگ متورم شده، به هم چسبیده و در نهایت با بسته شدن جریان خون را متوقف کنند. در نتیجه، ورید در عرض چند هفته محو خواهد شد.
هنگامی که سوزن وارد رگ می شود، ممکن است احساس سوزش یا گرفتگی جزئی داشته باشید. در صورت بروز هر گونه ناراحتی حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
پس از تزریق، پزشک ناحیه تحت درمان را فشرده کرده و ماساژ می دهد تا از خونریزی ورید تزریق شده جلوگیری کرده و محلول را پراکنده کند. ممکن است یک پد فشاری روی محل تزریق چسبانده شود تا ناحیه را فشرده نگه دارد.
مراقبت های بعد از اسکلروتراپی
پس از انجام عمل، راه رفتن برای جلوگیری از تشکیل لخته خون در پاهای شما مهم است. بیشتر افراد در همان روز فعالیت های عادی خود را از سر می گیرند. جراح متخصص عروق دستورالعمل‌های خاصی را به شما ارائه می‌دهد که برای بهبودی باید دنبال کنید، از جمله:
پس از تزریق، حداقل تا 48 ساعت از مصرف آسپرین، ایبوپروفن یا سایر داروهای ضد التهابی خودداری کنید. در صورت نیاز می توانید از استامینوفن استفاده کنید.
همچنین باید تا 48 ساعت پس از درمان از حمام های آب گرم، سونا و کمپرس گرم اجتناب کنید. محل های تزریق را می توان با صابون ملایم و آب ولرم شست.
تا دو هفته بعد از عمل، از قرار گرفتن در معرض نور خورشید در نواحی تحت درمان خودداری کنید. التهاب ناشی از تزریق همراه با قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند منجر به ایجاد لکه های تیره روی پوست شما شود، به خصوص اگر از قبل رنگ پوست تیره داشته باشید.
برای حفظ فشار روی وریدهای تحت درمان، از جوراب‌های فشاری یا همان جوراب واریس استفاده کنید.
مزایای اسکلروتراپی
مطالعات نشان داده اند که 50 تا 80 درصد وریدهای تزریقی ممکن است با هر جلسه اسکلروتراپی از بین بروند. کمتر از 10 درصد از افرادی که اسکلروتراپی می کنند به هیچ وجه به تزریق پاسخ نمی دهند. در این موارد می توان راه حل های مختلفی را امتحان کرد. اگرچه این روش برای اکثر بیماران جواب می دهد، اما هیچ تضمینی برای موفقیت وجود ندارد.
به طور کلی، رگ‌های عنکبوتی در عرض سه تا شش هفته و رگ‌های بزرگ‌تر در عرض سه تا چهار ماه به این روش درمانی پاسخ می‌دهند. اگر سیاهرگ ها به خوبی به درمان پاسخ دهند، دوباره ظاهر نمی شوند. با این حال، وریدهای جدید ممکن است با همان سرعت قبلی ظاهر شوند. در صورت نیاز، می توانید برای تزریق مجدد به متخصص عروق مراجعه کنید.
عوارض اسکلروتراپی
اسکلروتراپی یک روش ساده و معمولاً ایمن است. با این حال، مانند هر روش دیگری، خطراتی را به همراه دارد و ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند.
عوارض جانبی موقتی که ممکن است در محل تزریق رخ دهد عبارتند از:
- سوزش یا درد در محل های تزریق
- تورم مچ پا یا پا، یا گرفتگی عضلات
این عوارض معمولاً زمانی رخ می دهند که از محلول نمک هیپرتونیک استفاده می شود.
- نواحی قرمز و برجسته در محل های تزریق
این موارد شبیه کهیر هستند و باید ظرف یک روز یا بیشتر ناپدید شوند.
- خطوط یا لکه های قهوه ای روی پوست در محل های تزریق
هنگامی که خون از وریدهای تحت درمان خارج می شود، ممکن است مناطق تیره ایجاد شود که احتمالا از آهن موجود در خون تشکیل شده‌اند. این نواحی تیره بیشتر در بیمارانی که سیاهرگ های بزرگتری دارند یا بیمارانی که به راحتی برنزه می شوند، رخ می دهد. در بیشتر موارد، آنها در عرض یک سال ناپدید می شوند، اما گاهی اوقات طولانی‌تر می شوند.
- گروه‌هایی از رگ‌های خونی قرمز ظریف در اطراف محل‌های تزریق رگ‌های بزرگ‌تر
در حدود یک سوم بیماران گروه‌هایی از رگ‌ها، به‌ویژه روی ران‌ها ایجاد می‌شود. بیشتر آنها خود به خود ناپدید می شوند، اما برخی نیاز به درمان های تزریقی اضافی یا لیزر درمانی دارند و برخی از رگ ها ممکن است با درمان ناپدید نشوند.
- زخم‌های کوچک و دردناک در محل‌های درمان، که ممکن است بلافاصله پس از درمان یا پس از چند روز ایجاد شوند.
این موارد زمانی اتفاق می‌افتند که مقداری از محلول به پوست اطراف می‌ریزد یا وارد شریان کوچکی در محل درمان می‌شود. این وضعیت را می توان با موفقیت درمان کرد، اما مهم است که در صورت ایجاد آنها فوراً به متخصص عروق خود اطلاع دهید.
- کبودی های موقت
کبودی ها معمولاً پس از لیزر درمانی ایجاد می شوند و احتمالاً به نازکی دیواره رگ های خونی مربوط می شوند. معمولا در عرض چند هفته ناپدید می شوند. گاهی اوقات، کبودی پس از اسکلروتراپی رخ می دهد.
- واکنش های آلرژیک به محلول های اسکلروز کننده
اگرچه واکنش های آلرژیک غیر معمول هستند، اما می توان آنها را درمان کرد. در صورت بروز واکنش آلرژیک فوراً وضعیت را به متخصص عروق خود اطلاع دهید.
- التهاب عروق خونی درمان شده
این وضعیت بسیار غیرمعمول است اما می توان با داروهایی مانند آسپرین، کمپرس، آنتی بیوتیک ها یا گرما آن را درمان کرد.
- توده هایی در عروق تزریق شده
توده ها در اثر انعقاد خون ایجاد می شوند. آنها خطرناک نیستند و ممکن است چند هفته پس از تزریق توسط متخصص عروق شما تخلیه شوند.
- سوزش با تغییر رنگ پوست
آیا لیزر درمانی بهتر از اسکلروتراپی است؟
لیزر درمانی یا ابلیشن حرارتی درون وریدی، جایگزین مناسب دیگری برای بستن و برداشتن وریدهای واریسی است. اگرچه این روش به طور کلی بی‌خطر است اما می‌تواند عوارض جانبی مانند اسکلروتراپی به همراه داشته باشد. با این حال، انجام ابلیشن در رگ واریسی که دارای پیچ و تاب و چرخش زیادی است، دشوار است. جراح عروق باید در هنگام تصمیم گیری در مورد بهترین درمان برای شما، رگ های شما را در نظر بگیرد.
چه زمانی باید به جراح عروق مراجعه کنیم؟
زندگی با وریدهای واریسی ممکن است سخت باشد، اما اسکلروتراپی برای بسیاری از افراد روش موثری است. گفتگو با متخصص عروق به شما در درک گزینه های درمانی و تصمیم گیری بهتر اینکه آیا این روش برای شما گزینه مناسبی است یا خیر، کمک خواهد کرد.